De crisis in zuid-Europa is elke dag groots in het nieuws. Er wordt gesproken over mogelijke oplossingen, sancties, steun, etc. Naar mijn idee wordt er echter weinig aandacht besteed aan de werkelijke oorzaken. Sinds begin 2005 woon, werk en leef ik met veel plezier in Spanje. Via vrienden en familie (van mijn Spaanse vriendin) ben ik aardig geïntegreerd en vanwege mijn brede interesse in politiek, cultuur en economie kan ik een redelijke vergelijking maken tussen Spanje en Nederland. Nu wil ik zeker niet beweren dat ik de wijsheid in pacht heb, maar als ‘buitenstaander’ heb ik wel een andere kijk op bepaalde zaken die door de Spanjaarden als ‘normaal’ worden aangenomen, omdat ze nooit anders gewend zijn. In een aantal blogs zal ik trachten mijn visie op enkele punten met u te delen.
Werkloosheid
Spanje kent de hoogste werkloosheid van Europa. Eind oktober 2011 waren er 4.978.300 officieel geregistreerde mensen zonder werk, wat gelijk staat aan 21,52% van de beroepsbevolking van Spanje. Gelet op de economische vooruitzichten wordt er helaas op korte termijn ook geen verbetering verwacht en bovendien is de werkloosheidsuitkering (paro) in Spanje niet onbeperkt. Voor elk jaar dat men, aantoonbaar middels contracten, gewerkt heeft, ontvangt men 4 maanden een uitkering. Na deze periode is men aangewezen op hulp van vrienden en familie.
Het spreekt voor zich, dat deze vorm van bijstand zwartwerken in de hand werkt. Om niet geheel afhankelijk te zijn van anderen zoekt men toch op de een of andere manier een uitweg om een centje bij te verdienen. Bedrijven maken daar misbruik van. Zij bieden contracten aan voor het minimale aantal uren en betalen de ‘overuren’ handje-contantje ofwel ze betalen een salaris onder het minimum loon zónder contract, zodat er ook geen sociale lasten afgedragen hoeven te worden. Inspecteurs, die deze praktijken zouden moeten controleren, knijpen vaak een oogje toe. Zij zeggen de overtreding van de werknemer door de vingers te zien, maar staan in werkelijkheid aan de kant van de werkgever. Op deze manier ontstaat er een vicieuze cirkel waarbinnen arbeidsplaatsen illegaal worden bezet, zodat de overheidsinkomsten teruglopen.
Arbeidsmentaliteit
Met zoveel werklozen zou je zeggen, dat de mensen die nog wél werk hebben, er zuinig op zijn. Dit is echter niet het geval. Omdat het commerciële inzicht ontbreekt, begrijpen veel Spanjaarden niet, dat zij, als werknemers van bijvoorbeeld een winkel, restaurant of hotel, het directe visitekaartje van het bedrijf zijn. Ze doen met een lang en chargrijnig gezicht wat er van hen verwacht wordt en als de werktijd erop zit, gaan ze weer naar huis. Het ‘aanwezig zijn’ wordt als werken gezien. Tóch hebben deze werknemers niets te vrezen, want werkgevers, op hun beurt, zien het voordeel van efficiënter werken met gemotiveerd personeel niet in, hoewel er voldoende werkwilligen in ‘de rij’ staan om een baan over te nemen.
Nieuwe regering
Het blijft afwachten wat de nieuwe regering in Spanje gaat veranderen om de Spaanse economie weer op gang te helpen. Een investering in de hervorming van het onderwijssysteem zou op langere termijn kunnen leiden tot hoger opgeleid en gespecialiseerd personeel waar veel bedrijven hun voordeel mee kunnen doen. Op korte termijn zou de afschaffing van de Siesta binnen bepaalde beroepsgroepen geen slechte optie zijn. Als er binnen een werkdag meer tijd is om internationaal zaken te doen, zal de omzet naar verwachting stijgen, waardoor er mogelijk meer personeel aangenomen dient te worden en de werkloosheid kan worden teruggedrongen.